Dubbele werking

Voedsel heeft tegenwoordig veel functies. Behalve als 'brandstof' gebruiken we eten ook om iets te vieren, om iemand te bedanken, als troost en tegen verdriet, verveling... en stress.

Veel mensen gaan door stress meer eten, maar worden fysiek niet actiever in die stressvolle periode, en komen daardoor aan.

Stress kan echter ook de oorzaak zijn van gewichtsverlies. Dit kan te maken hebben met de activatie van het zogenaamde sympathische zenuwstelsel.

Twee standen van het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel kent twee 'standen', een stand waarin de hartslag en ademhalingsfrequentie verhoogd wordt om het lichaam in staat te stellen om fysiek actief te zijn (sympatisch), en een stand waarin de spijsvertering juist de overhand heeft (parasympatisch). Het zenuwstelsel staat nooit in slechts één van deze standen, zoals een lamp met een aan/uit schakelaar, maar in een mengvorm hiervan, vergelijkbaar met een lamp met dimmer.

Stress kwam oorspronkelijk voor op momenten dat er gevochten of gevlucht moest worden voor een bepaalde dreiging van buitenaf, bijvoorbeeld een roofdier. Het sympatische (actieve) zenuwstelsel komt dan goed van pas. Daarom wordt dit geactiveerd door stress. Hierdoor gaat het parasympatische (spijsvertering) zenuwstelsel minder werken, waardoor ook de eetlust afneemt. De combinatie van meer activiteit en minder eetlust zorgt in zo'n geval voor het gewichtsverlies.

Wie komt er dan aan van stress en wie valt er af?

Om er achter te komen bij wie stress zorgt voor gewichtstoename, en bij wie voor gewichtsafname is er in Engeland een onderzoek gedaan naar stress op het werk en gewicht. Hieruit bleek dat mannen met een laag gewicht bij de eerste meting, afvielen door stress, maar dat mannen met een hoog startgewicht juist aan waren gekomen. Bij vrouwen waren de resultaten minder duidelijk, wat wellicht kan komen doordat bij hen het werk een kleiner deel uitmaakte van hun dagelijks leven in verband met het huishouden en gezin. Onderzoek van de Vrije Universiteit wees uit dat vrouwen meer privé stress hebben en mannen meer werkstress. Werkstress is dus niet altijd een goede maatstaf voor stress bij vrouwen.

Al met al wisselt het dus per persoon wat stress voor invloed heeft op het gewicht. Het is in elk geval belangrijk extra goed op de eetgewoontes te letten in tijden van stress! Het belangrijkste hierbij is om bij te houden of je niet meer eet of slechtere keuzes maakt door de stress. Er zijn ook voedingsmiddelen die in enige mate kunnen helpen tegen stress, dit zijn onder andere bananen, melk en kikkererwten. Helaas is er erg veel van deze voedingsmiddelen nodig om echt effect te merken.

Tips

Hier zijn vast enkele tips tegen stress:

  • Vind de bron van de stress. Ga bij jezelf na welke momenten/gebeurtenissen bij jou voor stress zorgen. Houd desnoods een stress dagboekje bij. Dat is net zoiets als een eetdagboek, maar nu houd je steeds bij of je stress voelt, hoeveel stress je voelt (geeft dit bijvoorbeeld een cijfer op een schaal van 1-10) en wat je op dat moment doet of waar je aan denkt.
  • Pak de oorzaak aan. Vaak is de oorzaak van stress iets waar je weinig invloed op hebt. Het kan echter helpen om alles eens op een rijtje te zetten. Kijk welke dingen je vervelend vindt en jou stress bezorgen. Bedenk daarna hoe jij die situatie graag anders had gezien, en hoe jij iets kan doen om de situatie daar meer op te laten lijken. Zelf iets doen wil niet altijd zeggen dat je iets alleen moet doen! Het kan ook betekenen dat je juist actief hulp bij iets moet vragen.
  • Geef je grenzen aan. Neem niet te veel hooi op je vork, wanneer je het gevoel hebt dat je iets niet aan kunt, kan je dit het beste aangeven.
  • Relativeer. Soms kunnen we dingen in ons hoofd veel erger doen lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Denk eens goed na of je de situatie niet positief kan zien, of in hoeverre het echt zo erg is als het voelt.
  • Ontspan. Dat klinkt heel makkelijk, maar dat kan het soms ook zijn!Plan wat tijd in voor jezelf, neem een bad, ga sporten, doe ademhalingsoefeningen of doe eens iets leuks wat je jezelf lang niet gegund hebt.Heb je geen tijd? Probeer eens activiteiten te vinden die je dagelijks doet maar best eens kunt laten, om zo tijd voor jezelf te hebben. Is het echt nodig om thuis nog even je e-mails te lezen? Zet je de tv voor plezier of uit gewoonte aan? Vind je het belangrijk om elke dag die krant of dat tijdschrift door te nemen? Zo vind je misschien toch nog wat momenten waarin je leukere en meer ontspannende dingen kunt doen!
  • Vind een goed ritme. Nachtrust en een gezond ritme is erg belangrijk om je goed te voelen. Zorg dus dat je voldoende slaapt, met een goede regelmaat eet en regelmatig beweegt. Probeer werk en privé goed gescheiden te houden, maar ook momenten van rust en van activiteit.
  • Vind rustmomenten op je werk. Uit onderzoek blijkt dat je productiever bent als je elk uur even weg bent van je normale werkplek en even rustig loopt. Bied eens aan om koffie te halen voor collega's of loop eens naar iemand toe op het werk in plaats van ze een e-mail te sturen of te bellen.